Inteligencja i testy IQ – Ranking sławnych ludzi (VIPów)

Historia badań nad inteligencją

Pio­nie­rem badań nauko­wych nad inte­li­gen­cją był sir Fran­cis Gal­ton; któ­ry pozo­sta­jąc pod wpły­wem swo­je­go przy­rod­nie­go bra­ta cio­tecz­ne­go, Karo­la Dar­wi­na, twier­dził (1883 r.), że inte­li­gen­cja jest pod­sta­wo­wą zdol­no­ścią umy­słu, decy­du­ją­cą o suk­ce­sie jed­nost­ki w „wal­ce o byt” (począt­ki tzw. dar­wi­ni­zmu spo­łecz­ne­go); źró­dła owej zdol­no­ści dostrze­gał w swo­istej ener­gii psy­chicz­nej: oso­by dys­po­nu­ją­ce tako­wą ener­gią szyb­ciej reagu­ją na bodź­ce i dokład­niej odróż­nia­ją wra­że­nia zmy­sło­we; Gal­ton pró­bo­wał zatem mie­rzyć poziom inte­li­gen­cji za pomo­cą pro­stych eks­pe­ry­men­tów wyma­ga­ją­cych krót­kie­go cza­su reago­wa­nia i wraż­li­wo­ści potrzeb­nej do odróż­nie­nia bodź­ców. Jego poglą­dy na isto­tę inte­li­gen­cji nie są podzie­la­ne, ale jego bada­nia dały począ­tek nauko­we­mu podej­ściu do pro­ble­mu zdol­no­ści umy­sło­wych.

W uję­ciu Alfre­da Bine­ta (1905 r.) inte­li­gen­cja to przede wszyst­kim zdol­ność do wyda­wa­nia traf­nych sądów, zwłasz­cza w odnie­sie­niu do pro­ble­mów i sytu­acji dnia codzien­ne­go; myśle­nie czło­wie­ka inte­li­gent­ne­go jest ukie­run­ko­wa­ne, czy­li pro­wa­dzo­ne według sku­tecz­ne­go pla­nu zmie­rza­ją­ce­go do roz­wią­za­nia pro­ble­mu. Binet był auto­rem pierw­szych sto­so­wa­nych w prak­ty­ce, opar­tych na tych zało­że­niach, testów pomia­ru inteligencji.Jako pro­fe­sor Uni­wer­sy­te­tu Pary­skie­go (Sor­bo­ny) pro­wa­dził też bada­nia nad zagad­nie­nia­mi pamię­ci, kon­cen­tra­cji, postrze­ga­nia oraz myśle­nia.

Lewis Ter­man ze Stan­ford Gra­du­ate Scho­ol of Edu­ca­tion na Uni­wer­sy­te­cie Stan­for­da w USA roz­wi­nął i zaadap­to­wał test inte­li­gen­cji Alfre­da Bine­ta i The­ophi­la Simo­na. W latach póź­niej­szych; w 1912 r. nie­miec­ki psy­cho­log i filo­zof Wil­liam Stern pio­nier psy­cho­lo­gii oso­bo­wo­ści i badań nad inte­li­gen­cją zapro­po­no­wał przed­sta­wia­nie wyni­ków testo­we­go pomia­ru inte­li­gen­cji za pomo­cą tzw. ilo­ra­zu inte­li­gen­cji, tym samym sta­jąc się auto­rem współ­cze­śnie uży­wa­ne­go poję­cia IQ.

Nie­któ­rzy bada­cze (np. Louis L. Thur­sto­ne, Joy P. Guil­ford) opo­wia­da­li się za ist­nie­niem wie­lu wza­jem­nie nie­za­leż­nych, rów­no­rzęd­nych czyn­ni­ków, odpo­wia­da­ją­cych odręb­nym zdol­no­ściom umy­sło­wym; np. Thur­sto­ne uwa­żał, że ist­nie­je 7 pier­wot­nych zdol­no­ści umy­sło­wych, zwią­za­nych ze spraw­no­ścią w zakre­sie: 1) rozu­mie­nia słów, 2) uży­wa­nia słów („płyn­ność słow­na”), 3) posłu­gi­wa­nia się licz­ba­mi, 4) zapa­mię­ty­wa­nia, 5) szyb­ko­ści spo­strze­ga­nia, 6) rozu­mo­wa­nia przez induk­cję, 7) wyobraź­ni prze­strzen­nej.

Duże zna­cze­nie mia­ła też kon­cep­cja Ray­mon­da B. Cat­tel­la, któ­ry wyróż­nił inte­li­gen­cję „płyn­ną”, okre­ślo­ną jako gene­tycz­nie zde­ter­mi­no­wa­ne, neu­ro­nal­ne pod­ło­że zdol­no­ści umy­sło­wych, i „skry­sta­li­zo­wa­ną”, zde­fi­nio­wa­ną jako osta­tecz­ny rezul­tat roz­wo­ju owych wro­dzo­nych zadat­ków. Waż­ną rolę w pro­ce­sie kry­sta­li­zo­wa­nia się inte­li­gen­cji odgry­wa doświad­cze­nie indy­wi­du­al­ne, wie­dza, wpły­wy spo­łecz­ne i kul­tu­ro­we. Cat­tell stwo­rzył Test Inte­li­gen­cji Nie­za­leż­ny Kul­tu­ro­wo; póź­niej pod jego wpły­wem zaczę­to two­rzyć testy inte­li­gen­cji „obo­jęt­ne kul­tu­ro­wo” – w małym stop­niu zależ­ne od wie­dzy, oto­cze­nia jed­nost­ki, wpły­wów śro­do­wi­ska i kul­tu­ry.

Ist­nie­je też teo­ria tzw. inte­li­gen­cji wie­lo­ra­kiej, opra­co­wa­na przez Howar­da Gard­ne­ra w 1983 roku. Roz­sze­rza ona defi­ni­cję inte­li­gen­cji poza umie­jęt­no­ści mie­rzo­ne przez testy inte­li­gen­cji. Gard­ner podzie­lił inte­li­gen­cję na 8 odręb­nych blo­ków. War­to­ści róż­nią się pomię­dzy spo­łe­czeń­stwa­mi, zgod­nie z tym co dla dane­go spo­łe­czeń­stwa jest potrzeb­ne, uży­tecz­ne i cenio­ne. Teo­ria wyma­ga obser­wa­cji oraz oce­ny jed­nost­ki w róż­nych sytu­acjach życio­wych. W ostat­nich latach, bada­cze zaczę­li się dokład­nie zaj­mo­wać jed­nym z rodza­jów inte­li­gen­cji – inte­li­gen­cją emo­cjo­nal­ną, któ­ra jest zwią­za­na z poję­cia­mi inte­li­gen­cji inter­per­so­nal­nej oraz inte­li­gen­cji intra­per­so­nal­nej w kon­cep­cji Gard­ne­ra. Na bazie teo­rii Gard­ne­ra w Pol­sce od 2008 do 2011 roku reali­zo­wa­ny był pro­jekt edu­ka­cyj­ny „Pierw­sze uczniow­skie doświad­cze­nia dro­gą do wie­dzy”. Popro­wa­dził w naszym kra­ju trzy kon­fe­ren­cje pod tytu­łem „Edu­ka­cja umy­słu. Ela­stycz­ny model edu­ka­cji opar­ty na teo­rii Howar­da Gard­ne­ra”. Kon­takt z prof. Gard­ne­rem: e‑mail.

Inteligencja wieloraka Gardnera

W kolej­no­ści – typ inte­li­gen­cji, przy­kła­do­wy kie­ru­nek roz­wo­ju, klu­czo­we kom­po­nen­ty:
▪ Logicz­no-mate­ma­tycz­na (nauko­wiec, mate­ma­tyk). Wraż­li­wość oraz zdol­ność do dostrze­ga­nia wzor­ców logicz­nych lub licz­bo­wych; zdol­ność pro­wa­dze­nia dłu­gie­go cią­gu rozu­mo­wa­nia 1Oso­by o tym typie inte­li­gen­cji korzy­sta­ją z logi­ki, liczb, sche­ma­tów, łatwo dostrze­ga­ją rela­cje i połą­cze­nia pomię­dzy infor­ma­cja­mi, rze­czy, któ­re nie mają sen­su logicz­ne­go, są dla nich bez­war­to­ścio­we. Mają skłon­ność do myśle­nia abs­trak­cyj­ne­go oraz kon­cep­cyj­ne­go. Są docie­kli­we, sys­te­ma­tycz­ne, dokład­ne. W trak­cie zajęć szkol­nych lubią zada­wać pyta­nia. Są dobrze zor­ga­ni­zo­wa­ne i posłu­gu­ją się argu­men­ta­mi logicz­ny­mi.
♦ Te umie­jęt­no­ści są nie­zwy­kle waż­ne dla mate­ma­ty­ków, ban­kow­ców, fizy­ków, che­mi­ków, leka­rzy, inży­nie­rów..
▪ Wer­bal­no-języ­ko­wa (poeta, dzien­ni­karz). Wraż­li­wość na dźwięk, ryt­my i zna­cze­nie słów; wraż­li­wość na róż­ne funk­cje języ­ka 2Jest to umie­jęt­ność swo­bod­ne­go korzy­sta­nia ze słów oraz języ­ka. Oso­by nią obda­rzo­ne sta­ran­nie dobie­ra­ją sło­wa, gdyż potra­fią wychwy­cić sub­tel­ne róż­ni­ce zna­cze­nio­we mię­dzy nimi, mają poczu­cie ryt­mu oraz dźwię­ku słów. Wyko­rzy­stu­ją je w celach infor­ma­cyj­nych, per­swa­zyj­nych, roz­ryw­ko­wych. Lubią lite­ra­tu­rę, zaba­wę sło­wa­mi, chęt­nie uczest­ni­czą w deba­tach, dobrze radzą sobie z pra­ca­mi pisem­ny­mi.
♦ Dobrze spraw­dza­ją się w zawo­dach pisa­rza, dzien­ni­ka­rza, publi­cy­sty, praw­ni­ka, nauczy­cie­la, tłu­ma­cza..
▪ Przy­rod­ni­czo-śro­do­wi­sko­wa (bio­log, eko­log). Wraż­li­wość na róż­ni­ce pomię­dzy gatun­ka­mi; zdol­ność do sub­tel­nej inte­rak­cji z żyją­cy­mi stwo­rze­nia­mi 3Oso­by o tym rodza­ju inte­li­gen­cji w spo­sób instynk­tow­ny dostrze­ga­ją rela­cje i powią­za­nia wystę­pu­ją­ce w natu­rze. Mają zdol­ność dostrze­ga­nia szcze­gó­łów doty­czą­cych pta­ków, zwie­rząt, chmur, drzew, roślin. Chęt­nie zaj­mu­ją się ogro­dem, rozu­mie­ją zwie­rzę­ta.
♦ Ten rodzaj inte­li­gen­cji cechu­je tych, któ­rym zale­ży na tym, by natu­ra prze­trwa­ła. Pra­cu­ją jako ogrod­ni­cy czy wete­ry­na­rze..
▪ Muzycz­na (kom­po­zy­tor, skrzy­pek). Wraż­li­wość na ryt­my, wyso­kość i bar­wy dźwię­ków, ich rozu­mie­nie i zdol­ność do two­rze­nia; rozu­mie­nie form eks­pre­sji muzycz­nej 4Oso­by o tym typie inte­li­gen­cji są wraż­li­we emo­cjo­nal­nie, mają poczu­cie ryt­mu, ich wraż­li­wość na dźwięk jest tak duża, że potra­fią usły­szeć i roz­po­znać dźwię­ki, któ­re dla innych są nie­sły­szal­ne, np. ciek­ną­ca z kra­nu woda, śpiew pta­ków. Ludzie ci wie­dzą, jak zmie­niać głos, czy to śpie­wa­jąc, czy mówiąc. Lepiej przy­swa­ja­ją wie­dzę, gdy prze­ka­za­na im zosta­nie ona w cza­sie pre­zen­ta­cji, niż gdy samo­dziel­nie prze­czy­ta­ją tekst. Potra­fią odtwo­rzyć melo­dię lub rytm zale­d­wie po jed­nym ich usły­sze­niu, czę­sto nucą coś pod nosem.
♦ Nie­rzad­ko pra­cu­ją jako muzy­cy, pio­sen­ka­rze, akto­rzy, instru­men­ta­li­ści..
▪ Wizu­al­no-prze­strzen­na (pilot, nawi­ga­tor, rzeź­biarz). Umie­jęt­ność traf­ne­go postrze­ga­nia świa­ta wzro­ko­wo-prze­strzen­ne­go i ana­li­zo­wa­nia swo­ich pier­wot­nych per­cep­cji 5Oso­by o tym typie inte­li­gen­cji myślą obra­zo­wo, korzy­sta­ją z map, dia­gra­mów, tabel, uży­wa­ją wyobraź­ni. To oso­by wraż­li­we na kolo­ry, kształ­ty, wzo­ry; lubią malo­wać, rzeź­bić, ryso­wać, ukła­dać puz­zle. A że inte­li­gen­cji wizu­al­no-prze­strzen­nej uży­wa­my też pod­czas czy­ta­nia ksią­żek, czę­sto mogą wyra­żać prze­świad­cze­nie, że ekra­ni­za­cja któ­rejś ich zawio­dła – nie paso­wa­ła bowiem do histo­rii, któ­rą stwo­rzy­li w wyobraź­ni.
♦ Dobrze spraw­dza­ją się w zawo­dach mala­rza, archi­tek­ta, rzeź­bia­rza, pilo­ta, prze­wod­ni­ka, pro­jek­tan­ta mody, chi­rur­ga, mecha­ni­ka..
▪ Cie­le­sno-kine­ste­tycz­na (tan­cerz, spor­to­wiec). To umie­jęt­ność rucho­wa – kon­tro­lo­wa­nia wła­snych ruchów cia­ła i zręcz­ność w radze­niu sobie z przed­mio­ta­mi 6Oso­by o tym typie inte­li­gen­cji lubią ruch, taniec. Dobrze komu­ni­ku­ją się z inny­mi za pomo­cą mimi­ki i gesty­ku­la­cji. Chęt­nie wła­sno­ręcz­nie wyko­nu­ją róż­ne pra­ce. To typo­wi kine­ste­ty­cy, któ­rzy uczą się poprzez doświad­cze­nie. Mają dobre wyczu­cie cza­su, są zor­ga­ni­zo­wa­ni prze­strzen­nie, duże zna­cze­nie odgry­wa u nich zmysł doty­ku. Na lek­cjach w szko­le nie potra­fią dłu­go wysie­dzieć w jed­nym miej­scu, lecz wier­cą się, lubią za to gry rucho­we, chęt­nie odgry­wa­ją sce­ny tema­tycz­ne.
♦ Inte­li­gen­cja ta szcze­gól­nie roz­wi­nię­ta jest u spor­tow­ców, cyr­kow­ców, tan­ce­rzy, gim­na­sty­ków, cho­re­ogra­fów, któ­rych głów­nym narzę­dziem pra­cy jest ich cia­ło..
▪ Inter­per­so­nal­na (tera­peu­ta, sprze­daw­ca). Jest to umie­jęt­ność spo­łecz­na –  dostrze­ga­nia i wła­ści­we­go reago­wa­nia na nastro­je, tem­pe­ra­ment, moty­wa­cje i pra­gnie­nia innych ludzi 7Oso­by o tym typie inte­li­gen­cji mają bar­dzo dobrze roz­wi­nię­tą wraż­li­wość. Są świa­do­me uczuć innych ludzi i wyko­rzy­stu­ją to zarów­no w spo­sób pozy­tyw­ny, jak i nega­tyw­ny – do pocie­sza­nia, prze­ko­ny­wa­nia czy mani­pu­lo­wa­nia. Są bar­dzo towa­rzy­skie, mają pre­dys­po­zy­cje do pra­cy w zespo­le (są komu­ni­ka­tyw­ne), roz­wi­nię­te umie­jęt­no­ści media­cyj­ne oraz zdol­ność do roz­wią­zy­wa­nia kon­flik­tów. Są lubia­ne. Czę­sto ich pomy­sły są wyko­rzy­sty­wa­ne przez innych.
♦ Pra­cu­ją czę­sto jako psy­cho­te­ra­peu­ci, nauczy­cie­le, mene­dże­ro­wie, leka­rze czy pie­lę­gniar­ki..
▪ Intra­per­so­nal­na (oso­ba o szcze­gó­ło­wej, traf­nej samo­wie­dzy). Intu­icyj­na – dostęp do wła­snych uczuć, umie­jęt­ność ich roz­róż­nia­nia oraz pole­ga­nia na nich przy kie­ro­wa­niu zacho­wa­niem; zna­jo­mość wła­snych moc­nych stron, sła­bo­ści, pra­gnień i inte­li­gen­cji 8Oso­by o tym typie inte­li­gen­cji mają wyso­kie poczu­cie wła­snej war­to­ści, są świa­do­me wła­snych mecha­ni­zmów. Sami obie­ra­ją ścież­kę swo­je­go życia, wie­dząc, co jest dla nich naj­lep­sze. Czę­sto inte­li­gen­cja ta okre­śla­na jest mia­nem intro­spek­tyw­nej, gdyż pole­ga na sku­pie­niu się na samym sobie. Oso­by takie czę­sto bywa­ją wsty­dli­we, lubią pra­co­wać w samot­no­ści, są wyci­szo­ne, sku­pio­ne na sobie i swo­ich prze­ży­ciach. Są świa­do­me zarów­no swo­ich atu­tów, jak i wad, czę­sto podą­ża­ją dro­gą samo­do­sko­na­le­nia. Są spo­koj­ne, reflek­syj­ne, nie mówią wie­le.
♦ Pra­cu­ją w takich zawo­dach jak filo­zof, psy­cho­te­ra­peu­ta, teo­log..

W 2009 roku pro­fe­sor Gard­ner zapro­po­no­wał dodat­ko­wą kate­go­rię: Inte­li­gen­cję ▪ Egzy­sten­cjal­ną. Jej zro­zu­mie­nie i iden­ty­fi­ka­cja są trud­ne do opi­sa­nia w spo­sób ści­sły, ina­czej niż w przy­pad­ku ośmiu pod­sta­wo­wych rodza­jów inte­li­gen­cji. Wią­że się ona ze spra­wa­mi osta­tecz­ny­mi i więk­szy­mi oba­wa­mi o życie ducho­we. Stąd pyta­nia o cel życia, pocho­dze­nie czło­wie­ka i jego los po śmier­ci. Oso­by o inte­li­gen­cji egzy­sten­cjal­nej nie­ja­ko intu­icyj­nie pobie­ra­ją wska­zów­ki od innych osób i ze swe­go oto­cze­nia, łącząc je w całość. Nauko­wiec twier­dzi też, że ist­nie­je coś takie­go, co moż­na okre­ślić jako Inte­li­gen­cję ▪ Moral­no-etycz­ną. To wyso­ko roz­wi­nię­te poczu­cie moral­no­ści (nie­ko­niecz­nie zwią­za­ne z reli­gią), rozu­mia­ne jako rodzaj oso­bo­wo­ści, indy­wi­du­al­no­ści, woli. Inte­li­gen­cja ta kon­cen­tru­je się wokół pytań o jakość reali­za­cji ludz­kie­go bytu 9W wywia­dzie dla Big­Think w 2016 r. Gar­de­ner wspo­mniał, że roz­wa­ża doda­nie inte­li­gen­cji ▪ peda­go­gicz­nej jako „umie­jęt­no­ści sku­tecz­ne­go naucza­nia innych ludzi”. Jed­no­cze­śnie stwier­dził, że wyraź­nie odrzu­ca nie­któ­re inne suge­ro­wa­ne inte­li­gen­cje, doty­czą­ce np. poczu­cia humo­ru, umie­jęt­no­ści goto­wa­nia czy inte­li­gen­cję sek­su­al­ną..

Współ­cze­sne bada­nia nad inte­li­gen­cją zmie­rza­ją do wykry­cia jej mecha­ni­zmów bio­lo­gicz­nych: jeśli mózg jest „orga­nem” inte­li­gen­cji, jakość tego orga­nu (np. szyb­kość i bez­błęd­ność prze­wo­dze­nia impul­sów w ukła­dzie ner­wo­wym) powin­na decy­do­wać o pozio­mie inte­lek­tu­al­nym jed­nost­ki (Hans J. Eysenck, Arthur R. Jen­sen). Inte­li­gen­cja, według Eysenc­ka, psy­cho­lo­ga o naj­więk­szej licz­bie cyto­wań w lite­ra­tu­rze nauko­wej (ponad 50 ksią­żek i 900 arty­ku­łów aka­de­mic­kich), znaj­du­je się w spek­trum oso­bo­wo­ści:

Oso­bo­wość jest cało­ścią aktu­al­nych i poten­cjal­nych ukła­dów zacho­wa­nia się orga­ni­zmu, zde­ter­mi­no­wa­nych przez dzie­dzicz­ność i śro­do­wi­sko […] powsta­je i roz­wi­ja się przez funk­cjo­nal­ne współ­dzia­ła­nie czte­rech sfer, w któ­rych te ukła­dy zacho­wa­nia się są zor­ga­ni­zo­wa­ne: sfe­ra poznaw­cza (inte­li­gen­cja), sfe­ra wolun­tar­na (cha­rak­ter), sfe­ra afek­tyw­na (tem­pe­ra­ment) i sfe­ra soma­tycz­na (kon­sty­tu­cja cia­ła).

Z dru­giej stro­ny, szu­ka się odpo­wie­dzi na pyta­nie, czy oso­by inte­li­gent­ne wyróż­nia­ją się czymś w zakre­sie dzia­ła­nia pod­sta­wo­wych pro­ce­sów poznaw­czych (per­cep­cji, uwa­gi, pamię­ci). Wybit­nym przed­sta­wi­cie­lem poznaw­cze­go nur­tu badań nad inte­li­gen­cją jest Robert Stern­berg (e‑mail); w tzw. teo­rii tria­do­wej (The Triar­chic The­ory of Intel­li­gen­ce) wyróż­nił on 3 aspek­ty inte­li­gen­cji:

Trzy aspekty inteligencji według Sternberga

▪ Wewnątrz­p­sy­chicz­ny, odno­szą­cy się do struk­tu­ry pro­ce­sów myśle­nia.
▪ Doświad­cze­nio­wy, zwią­za­ny z tym, jak jed­nost­ka wyko­rzy­stu­je swe uprzed­nie doświad­cze­nia i jak radzi sobie w nowych warun­kach.
▪ Kon­tek­stu­al­ny, zwią­za­ny z prak­tycz­nym wyko­rzy­sta­niem wie­dzy i zdol­no­ści w życiu codzien­nym i sytu­acjach spo­łecz­nych.

W dal­szym cią­gu pro­wa­dzi się bada­nia nad dzie­dzi­cze­niem inte­li­gen­cji oraz nad wpły­wa­mi kul­tu­ry, śro­do­wi­ska, wycho­wa­nia i naucza­nia na roz­wój umy­sło­wy. Dla pra­wi­dło­we­go roz­wo­ju inte­li­gen­cji nie­zbęd­ne jest zarów­no odpo­wied­nie wypo­sa­że­nie gene­tycz­ne, jak też wła­ści­we odży­wia­nie, naucza­nie i sty­mu­lu­ją­ce wpły­wy śro­do­wi­ska. Bada­nia i teo­rie nad­mier­nie eks­po­nu­ją­ce rolę uwa­run­ko­wań gene­tycz­nych i igno­ru­ją­ce ele­ment współ­dzia­ła­nia róż­nych czyn­ni­ków w roz­wo­ju umy­sło­wym czło­wie­ka bywa­ją wyko­rzy­sty­wa­ne do uza­sad­nia­nia poglą­dów rasi­stow­skich i dzia­łań w dzie­dzi­nie poli­ty­ki spo­łecz­nej.

RANKING INTELIGENCJI SŁAWNYCH LUDZI POLTIMES (część II z V)

55. Richard Nixon – IQ=143. (1913–1994) – zna­czą­cy ame­ry­kań­ski poli­tyk XX wie­ku. 37. pre­zy­dent USA (1969–1974), kon­ser­wa­ty­sta. Zapo­cząt­ko­wał poli­ty­kę „odprę­że­nia” (déten­te) w sto­sun­kach Wschód-Zachód (z ZSRR). Zakoń­czył woj­nę w Wiet­na­mie. Poniósł jed­nak odpo­wie­dzial­ność za afe­rę Water­ga­te (pró­ba zain­sta­lo­wa­nia pod­słu­chu w szta­bie wybor­czym rywa­li – Demo­kra­tów) i jako jedy­ny jak dotąd pre­zy­dent USA, musiał ustą­pić ze sta­no­wi­ska przed koń­cem kaden­cji.

53. Hans Chri­stian Ander­sen – IQ=145. (1805–1875) – duń­ski pisarz i poeta, naj­bar­dziej zna­ny ze swej twór­czo­ści baśnio­pi­sar­skiej. Któż nie czy­tał (albo nie słu­chał) jego bajek! „Brzyd­kie kacząt­ko”, „Cali­necz­ka”, „Dziew­czyn­ka z zapał­ka­mi”, „Kró­lo­wa Śnie­gu”, „Księż­nicz­ka na ziarn­ku gro­chu”, dłu­go moż­na by wymie­niać. Przy­jaź­nił się m.in. z Karo­lem Dic­ken­sem i Søre­nem Kier­ke­ga­ar­dem. W 1851 r. w wyra­zie uzna­nia dla wie­dzy i zasług Ander­se­na przy­zna­no mu tytuł pro­fe­so­ra.

53. Napo­le­on Bona­par­te – IQ=145. Napo­le­on I (1769–1821) – fran­cu­ski woj­sko­wy, Pierw­szy Kon­sul Repu­bli­ki Fran­cu­skiej 1799–1804, cesarz Fran­cu­zów w latach 1804–1815 i król Włoch (1805–1814). Cokol­wiek by nie powie­dzieć o tym czło­wie­ku, powie się za mało. Jest uwa­ża­ny z jed­nej stro­ny za jed­ne­go z naj­wy­bit­niej­szych mężów sta­nu, przy­wód­ców, stra­te­gów, refor­ma­to­rów ustro­ju pań­stwo­we­go i pra­wa (Kodeks Napo­le­ona, „Code pénal”), a z dru­giej – za ego­ty­stę, tyra­na i agre­so­ra.

51. Jean-Jacqu­es Rous­se­au – IQ=150. (1712–1778) – genew­ski pisarz, filo­zof i peda­gog, autor kon­cep­cji swo­bod­ne­go wycho­wa­nia. Zwo­len­nik powro­tu do natu­ry i kon­cep­cji wycho­wa­nia natu­ral­ne­go (poemat dydak­tycz­ny „Emil, czy­li o wycho­wa­niu”, 1762). „Wszyst­ko jest dobre, co z rąk Stwór­cy pocho­dzi, wszyst­ko paczy się w rękach czło­wie­ka” – pisał w nim. Popu­lar­nym w okre­sie rewo­lu­cji fran­cu­skiej dzie­łem Rous­se­au był trak­tat poli­tycz­ny „Umo­wa spo­łecz­na” (1762).

51. Geo­r­ge Sand – IQ=150. (1804–1876) – fran­cu­ska pisar­ka epo­ki roman­ty­zmu. Była w cen­trum ówcze­sne­go arty­stycz­ne­go życia Pary­ża. Była zna­na z eks­cen­trycz­ne­go zacho­wa­nia, pali­ła cyga­ra i faj­kę, ubie­ra­ła się po męsku i prze­kli­na­ła. W 1838 zaprzy­jaź­ni­ła się z Fry­de­ry­kiem Cho­pi­nem, któ­ry wkrót­ce został jej kochan­kiem. Przez dłu­gi czas była dlań opar­ciem i inspi­ra­cją, jed­nak­że zerwa­ła z nim w 1847, co praw­do­po­dob­nie przy­spie­szy­ło śmierć kom­po­zy­to­ra (1849).

50. Sha­ron Sto­ne – IQ=154. (Ur. 10 mar­ca 1958 w Meadvil­le w sta­nie Pen­syl­wa­nia, USA) – ame­ry­kań­ska aktor­ka, model­ka i pro­du­cent­ka. Sta­tus gwiaz­dy przy­nio­sła jej głów­na rola w thril­le­rze „Nagi instynkt” w 1992 r. (a zwłasz­cza słyn­na sce­na 🙂 ). Ze wzglę­du na nie­prze­cięt­nie wyso­ki ilo­raz inte­li­gen­cji, wła­dze okrę­gu Saeger­town nale­ga­ły na przy­spie­sze­nie jej edu­ka­cji: zaczę­ła cho­dzić do szko­ły w wie­ku 5 lat. Mając 15 lat roz­po­czę­ła stu­dia z lite­ra­tu­ro­znaw­stwa na Uni­wer­sy­te­cie w Pen­syl­wa­nii.

47. Jim­my Car­ter – IQ=156. (Ur. 1 paź­dzier­ni­ka 1924 w Pla­ins, Geo­r­gia) – ame­ry­kań­ski poli­tyk, dzia­łacz Par­tii Demo­kra­tycz­nej, 39. Pre­zy­dent USA (1977–1981), dzia­łacz huma­ni­tar­ny i na rzecz praw czło­wie­ka, lau­re­at Poko­jo­wej Nagro­dy Nobla w 2002, bap­ty­sta, Czło­wiek Roku 1976 maga­zy­nu „Time”. 7 wrze­śnia 2012 pobił rekord H. Hoove­ra z 1964 roku, zosta­jąc naj­dłu­żej żyją­cym pre­zy­den­tem na eme­ry­tu­rze w ame­ry­kań­skiej histo­rii – 33 lata (stan na listo­pad 2014 r.).

47. Zyg­munt Freud – IQ=156. (1856–1939) – austriac­ki lekarz neu­ro­log i psy­chia­tra, twór­ca psy­cho­ana­li­zy. Mimo że Freud nie był filo­zo­fem, jego kon­cep­cje funk­cjo­no­wa­nia umy­słu ludz­kie­go, odrzu­ca­ją­ce racjo­nal­ność ludz­kich wybo­rów i zacho­wań na rzecz czyn­ni­ków irra­cjo­nal­nych i emo­cjo­nal­nych, wywar­ły ogrom­ny wpływ na filo­zo­fów, uczo­nych i arty­stów prze­ło­mu XIX i XX wie­ku. Ma też ogrom­ny, wciąż żywy wpływ na nauki o kul­tu­rze, reli­gio­znaw­stwo i inne nauki spo­łecz­ne.

47. Doro­ta „Doda” Rab­czew­ska – IQ=156. ?! (Ur. 15 lute­go 1984 w Cie­cha­no­wie), zna­na też jako Doda i Doda Elek­tro­da – pol­ska pio­sen­kar­ka, autor­ka tek­stów. Wie­my, że wie­le osób za chwi­lę powie: „Bzdu­ra!”. Żar­to­wa­no nawet, że jej ilo­raz inte­li­gen­cji jest rów­nie auten­tycz­ny, jak jej pier­si. Ale to fakt – Doda ma doku­ment orga­ni­za­cji Men­sa (IQ tyl­ko o 4 punk­ty mniej­sze od Ein­ste­ina). Pio­sen­kar­ka nie przej­mu­je się docin­ka­mi. – Teraz jestem Doda Men­so­da! Chy­ba pęk­nę z dumy!

38. Paul Allen – IQ=160. (Ur. 21 stycz­nia 1953 w Seat­tle) – ame­ry­kań­ski przed­się­bior­ca, któ­ry razem z Bil­lem Gate­sem zało­ży­li kor­po­ra­cję Micro­soft. Jeden z naj­bo­gat­szych ludzi na świe­cie. Według danych z sierp­nia 2014 jest 55. pod wzglę­dem mająt­ku na Zie­mi. Allen posia­da m.in. akcje Micro­so­ftu. W 2003 r. został głów­nym inwe­sto­rem Spa­ce­Shi­pO­ne, samo­lo­tu kosmicz­ne­go, któ­ry rok póź­niej jako pierw­szy pry­wat­ny pojazd kosmicz­ny wyniósł czło­wie­ka w Kosmos.

38. Albert Ein­ste­in – IQ=160. Sym­bol geniu­szu. Ur. 14 mar­ca 1879 w Ulm, Niem­cy, zm. 18 kwiet­nia 1955 w Prin­ce­ton, USA – nie­miec­ki fizyk żydow­skie­go pocho­dze­nia, jeden z naj­więk­szych fizy­ków-teo­re­ty­ków XX wie­ku, twór­ca ogól­nej i szcze­gól­nej teo­rii względ­no­ści, współ­twór­ca kor­pu­sku­lar­no-falo­wej teo­rii świa­tła. Lau­re­at Nagro­dy Nobla w dzie­dzi­nie fizy­ki w 1921 roku za wyja­śnie­nie efek­tu foto­elek­trycz­ne­go. Opu­bli­ko­wał ponad 450 prac, w tym ponad 300 nauko­wych.

38. Ben­ja­min Fran­klin – IQ=160. (1706–1790) – ame­ry­kań­ski poli­tyk, dru­karz, uczo­ny, filo­zof i wol­no­mu­larz. Jeden z ojców-zało­ży­cie­li Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Wyna­laz­ca. Opa­ten­to­wał kil­ka z nich – m.in. pio­ru­no­chron i oku­la­ry dwu­ogni­sko­we. Odkrył tak­że i opi­sał Golf­sztrom. Otrzy­mał hono­ro­we tytu­ły takich uczel­ni jak: Yale, Harvard (1753), Col­le­ge of Wil­liam & Mary (1756), Uni­wer­sy­tet w St. Andrews (1759) i Oxford (1762). Jest uho­no­ro­wa­ny na ame­ry­kań­skim bank­no­cie stu­do­la­ro­wym.  Autor słyn­ne­go powie­dze­nia: „Na tym świe­cie pew­ne są tyl­ko śmierć i podat­ki”.

38. Bill Gates – IQ=160. (Ur. 28 paź­dzier­ni­ka 1955) – ame­ry­kań­ski przed­się­bior­ca oraz współ­za­ło­ży­ciel, głów­ny archi­tekt opro­gra­mo­wa­nia i były pre­zes zarzą­du kor­po­ra­cji Micro­soft; przez wie­le lat był sze­fem oraz głów­nym archi­tek­tem opro­gra­mo­wa­nia. Pozo­sta­je naj­więk­szym indy­wi­du­al­nym udzia­łow­cem fir­my. Jest naj­bo­gat­szym czło­wie­kiem na świe­cie (według corocz­ne­go zesta­wie­nia maga­zy­nu For­bes z sierp­nia 2014 r.), posia­da mają­tek o war­to­ści 82,4 mld dola­rów.

38. Ste­phen Haw­king – IQ=160. Współ­cze­sny sym­bol geniu­szu. Ur. 8 stycz­nia 1942 w Oks­for­dzie – bry­tyj­ski astro­fi­zyk, kosmo­log, fizyk teo­re­tyk. Jest spa­ra­li­żo­wa­ny z powo­du stward­nie­nia zani­ko­we­go bocz­ne­go. Zaj­mu­je się głów­nie kosmo­lo­gią i gra­wi­ta­cją kwan­to­wą. Opra­co­wał z R. Penrose’em twier­dze­nia odno­szą­ce się do ist­nie­nia oso­bli­wo­ści w ramach ogól­nej teo­rii względ­no­ści i teo­re­tycz­ny dowód, że czar­ne dziu­ry powin­ny emi­to­wać pro­mie­nio­wa­nie (pro­mie­nio­wa­nie Haw­kin­ga).

38. Miko­łaj Koper­nik – IQ=160. (Ur. 19 lute­go 1473 w Toru­niu, zm. 24 maja 1543 we From­bor­ku) – pol­ski astro­nom, autor dzie­ła „De revo­lu­tio­ni­bus orbium coele­stium” („O obro­tach sfer nie­bie­skich”) przed­sta­wia­ją­ce­go helio­cen­trycz­ną wizję Wszech­świa­ta. Dzie­ło to wywo­ła­ło jed­ną z naj­więk­szych rewo­lu­cji nauko­wych w histo­rii, nazy­wa­ną prze­wro­tem koper­ni­kań­skim. Rene­san­so­wy poli­hi­stor: zaj­mo­wał się tak­że mate­ma­ty­ką, pra­wem, eko­no­mią, stra­te­gią woj­sko­wą, astro­lo­gią.