Przemysł dawno uciekł do Azji. Co na to Europa i USA?

Kra­je roz­wi­nię­te sta­ra­ją się zaha­mo­wać lub nawet odwró­cić pro­ces zmniej­sza­nia się roli prze­my­słu w gospo­dar­ce. Unia Euro­pej­ska pró­bu­je odzy­skać utra­co­ną pozy­cję i wspie­rać stra­te­gie roz­wo­ju opar­te o inwe­sto­wa­nie w inno­wa­cje, a w kon­se­kwen­cji w nowo­cze­sny prze­mysł. Nie­ste­ty, dziś w Unii prze­mysł wytwa­rza zale­d­wie 17% PKB.

Na prze­strze­ni ostat­nich dwóch dekad dzie­siąt­ki milio­nów miejsc pra­cy prze­nie­sio­no z Euro­py Zachod­niej, USA i Japo­nii (13,2% świa­to­wej popu­la­cji) do państw tzw. ryn­ków wscho­dzą­cych – Chin, Bra­zy­lii, Indii, Mek­sy­ku, Wiet­na­mu i Indo­ne­zji (te pań­stwa zaś to bez mała poło­wa całej lud­no­ści świa­ta – 45,4%). Zatrud­nie­nie w prze­my­śle w kra­jach wyso­ko roz­wi­nię­tych nie­ustan­nie się kur­czy. Miej­sca pra­cy powsta­ją przede wszyst­kim w usłu­gach, ale wie­le osób tęsk­ni za sta­bil­nym zatrud­nie­niem w dobrze pro­spe­ru­ją­cych zakła­dach przemysłowych.

War­to zwró­cić uwa­gę, iż Pol­ska w 1990 roku mia­ła naj­wyż­szy udział prze­my­słu spo­śród poka­za­nych państw.

Świa­to­we kor­po­ra­cje, by obni­żyć kosz­ty, sto­su­ją out­so­ur­cing – prze­no­szą naj­bar­dziej pra­co­chłon­ne czę­ści pro­duk­cji tam, gdzie siła robo­cza jest tania. Udział prze­my­słu w two­rze­niu PKB w kra­jach wyso­ko roz­wi­nię­tych się kur­czy. W Unii Euro­pej­skiej wyno­si (wli­cza­jąc w to wytwa­rza­nie ener­gii) 18,7%, w USA – 17% Jesz­cze szyb­ciej kur­czy się udział prze­my­słu w łącz­nej puli miejsc pra­cy. Prze­mysł w USA gdzieś oko­ło roku 1915 wyprze­dził rol­nic­two pod wzglę­dem zatrud­nie­nia. Licz­ba miejsc pra­cy w prze­my­śle rosła tam do poło­wy lat 50. Potem udział prze­my­słu w zatrud­nie­niu zaczął spa­dać. W Euro­pie Zachod­niej pro­ces ten zaczął się deka­dę póź­niej. W latach 70. i 80. miej­sca pra­cy w prze­my­śle prze­no­si­ły się z USA do Japo­nii, któ­ra zale­wa­ła swo­imi towa­ra­mi Ame­ry­kę. Ale Japo­nia, któ­ra od kil­ku dekad mia­ła nad­wyż­kę w han­dlu zagra­nicz­nym, od mar­ca 2011 roku notu­je defi­cyt. Powo­dem jest prze­no­sze­nie przez japoń­skie fir­my pro­duk­cji do tań­szych kra­jów w Azji i Ame­ry­ce Łaciń­skiej. Tyl­ko w 2012 roku japoń­skie kon­cer­ny zain­we­sto­wa­ły za gra­ni­cą 122 miliar­dów dola­rów. Zna­ne na całym świe­cie japoń­skie mar­ki zaczy­na­ją prze­gry­wać kon­ku­ren­cję z bar­dziej inno­wa­cyj­ny­mi – koreańskimi.

Chiny – fabryka świata

„Fabry­ką świa­ta” sta­ły się dziś Chi­ny, któ­re w 2010 roku wyprze­dzi­ły Sta­ny Zjed­no­czo­ne pod wzglę­dem wiel­ko­ści pro­duk­cji prze­my­słu prze­twór­cze­go. Udział chiń­skiej pro­duk­cji prze­my­sło­wej w świa­to­wej pro­duk­cji wyno­si 19%. Chiń­ski prze­mysł zatrud­nia 100 mln pra­cow­ni­ków, a pro­gno­zy prze­wi­du­ją, że za kil­ka lat zatrud­nie­nie wzro­śnie do 120 mln. Tym­cza­sem prze­mysł ame­ry­kań­ski, któ­re­go pro­duk­cja wciąż jest nie­wie­le niż­sza od chiń­skiej, daje zatrud­nie­nie 11,5 mln pracowników.

Japo­nia, któ­ra w 1990 roku była bli­ska prze­ści­gnię­cia USA w pro­duk­cji prze­my­sło­wej, jest dziś dale­ko w tyle. Na czwar­tym miej­scu są Niem­cy, na pią­tym – Wło­si. Ale udział tych dwóch kra­jów w świa­to­wej pro­duk­cji prze­my­sło­wej się kur­czy. Być może wkrót­ce zosta­ną wyprze­dzo­ne przez nowe potę­gi prze­my­sło­we – Bra­zy­lię, Mek­syk, Indie.