Steve Jobs – cyniczny geniusz który stworzył przyjazny komputer

Życie Ste­ve­’a Job­sa to histo­ria o peł­nym wzlo­tów i upad­ków losie czło­wie­ka oraz żywio­ło­wej oso­bo­wo­ści twór­cze­go przed­się­bior­cy, któ­re­go zami­ło­wa­nie do per­fek­cji i nie­okieł­zna­ny zapał zre­wo­lu­cjo­ni­zo­wa­ły wie­le róż­nych dzie­dzin: kom­pu­te­ry oso­bi­ste, ani­ma­cję, two­rze­nie muzy­ki, tele­fo­ny, kom­pu­te­ry prze­no­śne, sys­tem publi­ka­cji elek­tro­nicz­nych, a nawet model sprze­da­ży deta­licz­nej.

Jobs nie był bynaj­mniej wzo­rem sze­fa ani czło­wie­ka, nie był goto­wym przy­kła­dem do naśla­do­wa­nia. Sam prze­śla­do­wa­ny przez swo­je demo­ny, potra­fił dopro­wa­dzać do furii bądź roz­pa­czy ludzi, któ­rzy go ota­cza­li. Jed­nak jego oso­bo­wość, jego namięt­no­ści oraz jego dzie­ła były, tak jak w przy­pad­ku opro­gra­mo­wa­nia oraz kom­pu­te­rów Apple, wza­jem­nie ze sobą zwią­za­ne – zupeł­nie jak gdy­by sta­no­wi­ły czę­ści zin­te­gro­wa­ne­go sys­te­mu. Histo­ria Job­sa jest więc poucza­ją­ca, a przy tym zawie­ra prze­stro­gę; nie brak też w niej lek­cji nowa­tor­stwa, cha­rak­te­ru, przy­wódz­twa oraz war­to­ści.

Aha, i jesz­cze jed­na rzecz: potra­fił „myśleć ina­czej”.

* * *

Komputery z graficznym interfejsem użytkownika

Apple II – 8‑bitowy kom­pu­ter domo­wy sprze­da­wa­ny przez fir­mę Apple Com­pu­ter od 1977 r. (kon­struk­to­rem był Ste­ve Wozniak) – wyniósł fir­mę Apple z gara­żu Steve’a Job­sa na szczyt nowej tech­no­lo­gii. Sprze­daż rosła w nie­spo­ty­ka­nym tem­pie, od dwóch i pół tysią­ca sztuk w 1977 do dwu­stu dzie­się­ciu tysię­cy w 1981 roku. Ale Jobs był nie­spo­koj­ny. Apple II nie mógł odno­sić suk­ce­su bez koń­ca, a on wie­dział, że nie jest waż­ne to, ile pra­cy wło­żył w jego opa­ko­wa­nie, od kabla zasi­la­ją­ce­go po obu­do­wę, kom­pu­ter zawsze będzie postrze­ga­ny jako arcy­dzie­ło Woznia­ka. Potrze­bo­wał wła­snej maszy­ny. Co wię­cej, chciał mieć pro­dukt, któ­ry, według jego słów, odci­śnie swo­je pięt­no we wszech­świe­cie.

Apple II (jesz­cze bez gra­ficz­ne­go inter­fej­su użyt­kow­ni­ka) – przez szes­na­ście lat sprze­da­no pra­wie sześć milio­nów egzem­pla­rzy. Żaden inny kom­pu­ter nie ode­grał tak wiel­kiej roli w roz­wo­ju bran­ży kom­pu­te­rów oso­bi­stych. Wozniak zasłu­żył sobie na miej­sce w pod­ręcz­ni­kach histo­rii tech­ni­ki pro­jek­tem nie­sa­mo­wi­tej płyt­ki obwo­du i jej opro­gra­mo­wa­nia – jed­ne­go z naj­wy­bit­niej­szych przy­kła­dów jed­no­oso­bo­we­go wyna­laz­ku XX wie­ku. Ale to Jobs umie­ścił płyt­ki Woznia­ka w przy­ja­znym pakie­cie, z zasi­la­czem i faj­ną obu­do­wą. I to on stwo­rzył fir­mę, któ­ra wyro­sła na maszy­nach Woznia­ka. Jak powie­dział póź­niej Regis McKen­na:

„Woz zapro­jek­to­wał świet­ny kom­pu­ter, ale gdy­by nie Ste­ve Jobs, jego kom­pu­ter do dziś kurzył­by się w skle­pach dla hob­by­stów”. Mimo to więk­szość ludzi uwa­ża­ła Apple II za dziec­ko Woznia­ka. Popchnę­ło to Job­sa do kolej­ne­go wiel­kie­go kro­ku, do cze­goś, co mógł­by nazwać swo­im wła­snym osią­gnię­ciem.

Z począt­ku miał nadzie­ję, że marze­nie to speł­ni Apple III. Nowy model miał mieć więk­szą pamięć, ekran wyświe­tlał osiem­dzie­siąt zna­ków w linii zamiast czter­dzie­stu, radził sobie tak­że z wiel­ki­mi i mały­mi lite­ra­mi. Dając upust swo­jej pasji do prze­my­sło­we­go pro­jek­to­wa­nia, Jobs zade­kre­to­wał roz­miar i kształt obu­do­wy i nie pozwo­lił niko­mu go zmie­nić, nawet kie­dy zespo­ły inży­nie­rów doda­wa­ły coraz wię­cej kom­po­nen­tów do płyt głów­nych. W rezul­ta­cie pły­ty były poza­py­cha­ne i mia­ły kiep­skie złą­cza, któ­re czę­sto się psu­ły. Apple III wszedł na rynek w maju 1980 roku i oka­zał się kla­pą. Ran­dy Wig­gin­ton, jeden z inży­nie­rów, pod­su­mo­wał to tak: „Apple III był tro­chę jak dziec­ko poczę­te pod­czas gru­po­wej orgii. Póź­niej wszyst­kich paskud­nie boli gło­wa, widzą małe­go bękar­ta i każ­dy mówi: »To nie moje«”.

Jobs tym­cza­sem zdy­stan­so­wał się od Apple’a III i gorącz­ko­wo szu­kał spo­so­bów, by wypro­du­ko­wać coś zde­cy­do­wa­nie inne­go. Na począt­ku flir­to­wał z ideą ekra­nów doty­ko­wych, ale się sfru­stro­wał. Na jed­ną z pre­zen­ta­cji tej tech­no­lo­gii przy­szedł spóź­nio­ny, wier­cił się jakiś czas, a potem nie­spo­dzie­wa­nie prze­rwał inży­nie­rom w poło­wie poka­zu szorst­kim „Dzię­ku­ję”. Byli zmie­sza­ni. „Mamy wyjść?” – spy­tał jeden z nich. Jobs powie­dział, że tak, i zła­jał ich, że mar­nu­ją jego czas.

Potem Jobs i Apple naję­li dwóch inży­nie­rów z Hew­let­ta-Pac­kar­da, by stwo­rzy­li cał­ko­wi­cie nowy kom­pu­ter. Nazwa, któ­rą wybrał dla nie­go Jobs, zatka­ła­by nawet naj­bar­dziej zbla­zo­wa­ne­go psy­chia­trę: Lisa. Inni twór­cy nazy­wa­li swo­je kom­pu­te­ry imio­na­mi swo­ich córek, ale Lisa była cór­ką, któ­rą Jobs porzu­cił, i wciąż nie potwier­dzał jed­no­znacz­nie, że jest jej ojcem. „Może robił to z poczu­cia winy – mówi Andrea Cun­nin­gham, któ­ra pra­co­wa­ła z Regi­sem McKen­ną przy pia­rze tego pro­jek­tu. – Musie­li­śmy zro­bić z tego skrót, wymy­ślić dla nie­go jakieś roz­wi­nię­cie, żeby­śmy mogli twier­dzić, że to nie jest imię dziec­ka”. Roz­wi­nię­cie, któ­re utwo­rzy­li, brzmia­ło „Local Inte­gra­ted Sys­tems Archi­tec­tu­re” [Lokal­na Zin­te­gro­wa­na Archi­tek­tu­ra Sys­te­mów] i choć nic nie zna­czy­ło, sta­ło się ofi­cjal­nym wyja­śnie­niem nazwy. Inży­nie­ro­wie uży­wa­li inne­go roz­wi­nię­cia: „Lisa: Inven­ted Stu­pid Acro­nym” [Lisa: wyssa­ny z pal­ca głu­pi skrót]. Wie­le lat póź­niej, kie­dy spy­ta­łem o tę nazwę, Jobs przy­znał po pro­stu: „Oczy­wi­ście, że nazwa­łem go tak po cór­ce”.

Lisa powsta­ła jako war­ty dwa tysią­ce dola­rów sprzęt opar­ty na szes­na­sto­bi­to­wym mikro­pro­ce­so­rze (w Apple’u II uży­to ośmio­bi­to­we­go). Bez cza­rów Woznia­ka, któ­ry wciąż po cichu pra­co­wał nad Apple’em II, inży­nie­ro­wie zaczę­li two­rzyć pro­sty kom­pu­ter z kon­wen­cjo­nal­nym wyświe­tla­niem tek­stu, nie potra­fiąc wyci­snąć z moc­ne­go pro­ce­so­ra nicze­go wido­wi­sko­we­go. Job­sa zaczął iry­to­wać fakt, że jego dzie­ło zapo­wia­da się nie­zno­śnie nud­no.

Zna­lazł się jed­nak pro­gra­mi­sta, któ­ry sta­rał się tchnąć w ten pro­jekt tro­chę życia – był to Bill Atkin­son. Dok­to­ry­zo­wał się wła­śnie z ukła­du ner­wo­we­go i miał za sobą spo­ro eks­pe­ry­men­tów z kwa­sem. Kie­dy zapro­po­no­wa­no mu pra­cę w Apple, odmó­wił. Ale gdy fir­ma ta wysła­ła mu bilet lot­ni­czy w jed­ną stro­nę, Atkin­son posta­no­wił go wyko­rzy­stać i pozwo­lić Job­so­wi spró­bo­wać się namó­wić. „Two­rzy­my przy­szłość – powie­dział mu Jobs na koniec trzy­go­dzin­nej gad­ki. – Niech pan pomy­śli o sur­fo­wa­niu na samym grzbie­cie fali. To nie­sa­mo­wi­te uczu­cie. A teraz niech pan sobie wyobra­zi, że wio­słu­je na jej samym koń­cu. Zaba­wa jest o wie­le gor­sza. Niech pan tu zosta­nie i odci­śnie swój ślad w świe­cie”. Atkin­son tak zro­bił.

Kudła­ty, z wiel­ki­mi wąsa­mi, nie­zdol­ny­mi ukryć żywej mimi­ki twa­rzy, Atkin­son miał coś z talen­tu Woza i coś z pasji Job­sa do napraw­dę faj­nych pro­duk­tów. Jego pierw­szym zada­niem było stwo­rze­nie pro­gra­mu, któ­ry śle­dził­by port­fel akcji, auto­ma­tycz­nie dzwo­niąc do usłu­gi Dow Jones, zapi­su­jąc dane i roz­łą­cza­jąc się. „Musia­łem go napi­sać szyb­ko, bo w pra­sie poja­wi­ła się rekla­ma Apple’a II przed­sta­wia­ją­ca męża przy kuchen­nym sto­le, wpa­trzo­ne­go w ekran moni­to­ra peł­ny wykre­sów cen akcji, i uśmie­cha­ją­cą się do nie­go pro­mien­nie żonę – ale taki pro­gram nie ist­niał, więc musia­łem go napi­sać”. Potem stwo­rzył na Apple’a II wer­sję Pas­ca­la, zaawan­so­wa­ne­go języ­ka pro­gra­mo­wa­nia. Jobs pro­te­sto­wał, uwa­ża­jąc, że Apple’owi II wystar­czy BASIC, ale powie­dział Atkin­so­no­wi: „Sko­ro tak ci na tym zale­ży, dam ci sześć dni, żebyś mnie prze­ko­nał”. Atkin­so­no­wi się uda­ło i Jobs od tam­tej pory żywił dla nie­go sza­cu­nek.

Jesie­nią 1979 roku Apple hodo­wa­ło trzy źre­ba­ki, będą­ce poten­cjal­ny­mi następ­ca­mi robo­cze­go konia Apple II. Jed­nym był nie­szczę­sny Apple III. Dru­gim – pro­jekt Lisa, któ­ry zaczy­nał Job­sa roz­cza­ro­wy­wać. A gdzieś poza ekra­nem rada­ru Steve’a, przy­naj­mniej na razie, ist­niał mały, sekret­ny pro­jekt, funk­cjo­nu­ją­cy wte­dy pod nazwą Annie, roz­wi­ja­ny przez Jefa Raski­na, byłe­go pro­fe­so­ra i nauczy­cie­la Bil­la Atkin­so­na. Celem Raski­na było stwo­rze­nie nie­dro­gie­go „kom­pu­te­ra dla mas”, któ­ry był­by pro­stym w obsłu­dze domo­wym urzą­dze­niem – samo­dziel­ną jed­nost­ką z kom­pu­te­rem, kla­wia­tu­rą, moni­to­rem i opro­gra­mo­wa­niem – i miał gra­ficz­ny inter­fejs użyt­kow­ni­ka. Raskin usi­ło­wał zain­te­re­so­wać swo­ich kole­gów z Apple świet­nym ośrod­kiem badaw­czym, w samym Palo Alto, któ­re było pio­nie­rem takich roz­wią­zań.

Począt­ki. Ste­ve Wozniak i Ste­ve Jobs w domo­wym gara­żu Job­sa w Los Altos w Kali­for­nii pra­cu­ją nad pierw­szym kom­pu­te­rem mar­ki Apple (1 IV 1976 r.). Na powięk­sze­niu: słyn­ny garaż Job­sa w Los Altos (Kali­for­nia) i Apple I.