Teraz… Chiny! Wejście Smoka – czy to nowy hegemon?

Jesz­cze 20 lat temu Chi­ny były bied­nym kra­jem rol­ni­czym. Obec­nie to dru­ga gospo­dar­ka świa­ta, potę­ga mili­tar­na i poli­tycz­na, któ­ra sta­wia coraz poważ­niej­sze kro­ki, aby zde­tro­ni­zo­wać USA i zostać nowym lide­rem świa­ta w peł­nym tego sło­wa zna­cze­niu – zdo­by­wa­jąc kon­tro­lę nad sys­te­mem finansowym.

Czy nasz „Sta­ry Świat” (Euro­pa i USA) chciał­by, żeby tak się sta­ło? Na pew­no nie, zwa­żyw­szy na to, jakie przy­nio­sło­by to kon­se­kwen­cje w sfe­rze gospo­dar­czej, poli­tycz­nej, kul­tu­ro­wej i społecznej.

Kry­zys z 2008 roku wstrzą­snął całą świa­to­wą gospo­dar­ką, jego skut­ki są odczu­wal­ne do dziś. Naj­bar­dziej ucier­pia­ły gospo­dar­ki ame­ry­kań­ska i euro­pej­ska. Otwo­rzy­ło to Chi­nom dro­gę do więk­szej eks­pan­sji, ponie­waż, z wie­lu powo­dów, znacz­nie łatwiej zno­szą cięż­kie realia glo­bal­ne­go kry­zy­su finansowego.

Na razie więk­szość rezerw walu­to­wych Chiń­skiej Repu­bli­ki Ludo­wej ulo­ko­wa­na jest w ame­ry­kań­skim dola­rze i obli­ga­cjach. Ame­ry­ka­nie potrze­bu­ją chiń­skich pie­nię­dzy na łata­nie swo­jej dziu­ry budże­to­wej, a Chiń­czy­cy oba­wia­ją się słab­ną­ce­go dola­ra, któ­ry jest maso­wo dru­ko­wa­ny przez Rezer­wę Fede­ral­ną. Sła­by dolar zagra­ża tak­że inte­re­som Pań­stwa Środ­ka. Chi­ny są zmu­szo­ne uczest­ni­czyć w woj­nie walu­to­wej, czy­li tak­że osła­biać swo­ją walu­tę, aby wspo­móc eks­port, na któ­rym bazu­je ich gospo­dar­ka. Jed­nak wła­dze mone­tar­ne i poli­tycz­ne tego kra­ju zda­ją sobie spra­wę z nie­wy­daj­no­ści obec­ne­go sys­te­mu finan­so­we­go opar­te­go na ame­ry­kań­skiej walu­cie. Widzą, że dolar od 1971 r., czy­li od cza­su zerwa­nia ze stan­dar­dem zło­ta, gwał­tow­nie tra­ci na war­to­ści i prestiżu.

Juan zyskuje na znaczeniu

Chiń­skie wła­dze, razem z pozo­sta­ły­mi kra­ja­mi gru­py BRICS (Bra­zy­lia, Rosja, Indie, RPA), są już na ostat­niej pro­stej do wpro­wa­dze­nia wła­sne­go Ban­ku Roz­wo­jo­we­go, unie­za­leż­nia­jąc się od obec­ne­go sys­te­mu. Nama­wia­ją tak­że part­ne­rów han­dlo­wych do roz­li­cza­nia się wła­sny­mi walu­ta­mi. W ostat­nich dwóch latach pod­pi­sa­ły umo­wy han­dlo­we z: India­mi, Bra­zy­lią, Austra­lią, Niem­ca­mi, Chi­le, Zjed­no­czo­ny­mi Emi­ra­ta­mi Arab­ski­mi, RPA, Wiel­ką Bry­ta­nią i ECB (Euro­pej­skim Ban­kiem Cen­tral­nym), któ­re akcep­tu­ją uży­cie wła­snych walut w trans­ak­cjach zamiast dola­ra. Juan zysku­je na zna­cze­niu jako jed­nost­ka roz­li­cze­nio­wa, z kolei dolar tra­ci. Rola tego dru­gie­go jako głów­ne­go skład­ni­ka rezerw walu­to­wych też słab­nie na rzecz innych, bar­dziej bez­piecz­nych walut i zło­ta. Chi­ny sta­ra­ją się roze­grać tę bitwę o wła­dzę nad sys­te­mem mone­tar­nym tak­że w inny spo­sób – wyku­pu­jąc waż­ne fir­my zachod­nie z róż­nych branż, jak np. prze­ję­cie fir­my Smi­th­field Foods, do któ­rej nale­ży pol­ska gru­py Ani­mex z taki­mi mar­ka­mi, jak Mor­lin­ki czy Kra­kus. Wła­dze mone­tar­ne i poli­tycz­ne otwar­cie kry­ty­ku­ją obec­ne zało­że­nia sys­te­mu finan­so­we­go. Już w stycz­niu 2011 roku ówcze­sny pre­zy­dent Chin, Hu Jin­tao stwier­dził, że mię­dzy­na­ro­do­wy sys­tem walu­to­wy opar­ty na kur­sie dola­ra to „pro­dukt prze­szło­ści” (Źró­dło: BBC). Wła­dze Ludo­we­go Ban­ku Chin uwa­ża­ją, że koniecz­ne jest nowe poro­zu­mie­nie walu­to­we na wzór tego z Bret­ton Woods w 1944 r., gdzie dolar został usta­no­wio­ny mię­dzy­na­ro­do­wą jed­nost­ką mone­tar­ną, z któ­rą kur­sem powią­za­no inne waluty.

Złoto asem w rękawie?

Dla Chin naj­waż­niej­szym ele­men­tem w wal­ce o sys­tem finan­so­wy są rezer­wy zło­ta. Mogło by się wyda­wać, że – jak więk­szość innych kra­jów – roz­bu­do­wu­ją swo­je rezer­wy cen­ne­go krusz­cu, w oba­wie przed kry­zy­sem i dużym ryzy­kiem papie­ro­wych akty­wów finan­so­wych. Na pew­no jest to jeden z celów roz­bu­do­wy zaso­bów, ale głów­nym powo­dem jest chęć zdo­by­cia kon­tro­li na systemem.

W Chi­nach wydo­by­cie zło­ta we wła­snych kopal­niach wzro­sło z zale­d­wie 4 ton w roku 1949 do ocze­ki­wa­nych w 2013 roku 440 ton (Chiń­czy­cy tego zło­ta nie eks­por­tu­ją). Reso­ur­ce Investor

Oba­wy eks­per­tów co do kry­zy­su jesz­cze nie minę­ły, wie­lu z nich oba­wia się kolej­nych, głę­bo­kich per­tur­ba­cji. Spra­wa jest poważ­na, ponie­waż w dłuż­szej per­spek­ty­wie dru­ko­wa­nie „pustych” pie­nię­dzy nie dopro­wa­dzi nas do wyma­rzo­ne­go wzro­stu, lecz do przy­kre­go roz­cza­ro­wa­nia, porów­ny­wal­ne­go z rokiem 2008, a w koń­cu – praw­do­po­dob­nie – do dużych zmian w funk­cjo­nu­ją­cym dziś sys­te­mie. Do tego wła­śnie przy­go­to­wu­ją się Chiń­czy­cy, któ­rzy, posia­da­jąc ogrom­ne ilo­ści zło­ta, będą mogli dyk­to­wać warun­ki i prze­pro­wa­dzić odpo­wied­nie refor­my mone­tar­ne. Być może nawet zapro­po­nu­ją czę­ścio­wy powrót do stan­dar­du złota.