Lech Wałęsa: czekamy na Nowy Kapitalizm

Pre­zen­tu­je­my jeden z naszych wywia­dów z Lechem Wałę­są, któ­ry prze­pro­wa­dzi­li­śmy 7 kwiet­nia 2004 roku, czy­li tuż przed przy­stą­pie­niem nasze­go kra­ju do Unii Euro­pej­skiej. Na tle dzi­siej­szej Pol­ski, może być cie­ka­we przy­po­mnie­nie sobie i porów­na­nie jak ewo­lu­ują poglą­dy nasze­go histo­rycz­ne­go boha­te­ra.

Czy glo­ba­li­zmu trze­ba się bać?

Takie samo pyta­nie zada­ją mi Ame­ry­ka­nie, kie­dy gosz­czą mnie w swo­im kra­ju. Odpo­wiem panu tak samo jak im – a cze­go tu się bać? Ja będę pro­pa­go­wał napływ cudzo­ziem­ców do nasze­go kra­ju, będę ich tu wręcz zapra­szał! Tyle, że takie dzia­ła­nie wyma­ga uprzed­nio odpo­wied­nie­go przy­go­to­wa­nia. I tak – czło­wiek, któ­ry będzie chciał u nas miesz­kać musi naj­pierw w nas zain­we­sto­wać. Dopie­ro wte­dy stwo­rzy­my mu moż­li­wość życia i pra­cy tutaj.

Jak to się ma do zasad ety­ki i sumie­nia?

W dzi­siej­szych cza­sach dwie frak­cje lan­su­ją dwa typy zasad roz­wo­ju. Jed­na z nich gło­si, że naj­waż­niej­szy jest wol­ny rynek, wol­ność eko­no­micz­na, że ludzie powin­ni radzić sobie bez żad­nych dota­cji, opie­ki ze stro­ny pań­stwa, gwa­ran­cji. Dru­ga, że naj­waż­niej­szy jest czło­wiek. Że trze­ba o nie­go dbać, chro­nić, edu­ko­wać oraz leczyć. Poma­gać i pro­wa­dzić. Wszyst­ko opie­rać na war­to­ściach ide­owych i to z nich powin­no się wypro­wa­dzać zasa­dy poli­ty­ki i eko­no­mii. Życie według tej zasa­dy jest trud­ne, ale nie nie­moż­li­we. Tym trze­ba się kie­ro­wać.

Czy Pan Pre­zy­dent nie ma wra­że­nia, że kapi­ta­lizm na sku­tek glo­ba­li­za­cji stał się jesz­cze bar­dziej pazer­ny?

Tak. Dla­te­go nie wytrzy­ma pró­by cza­su. Trze­ba jak naj­szyb­ciej i naj­bar­dziej efek­tyw­nie zwięk­szyć ilość wła­ści­cie­li. Ponie­waż tyl­ko wła­ści­ciel, nie naję­ty pra­cow­nik, jest w sta­nie z peł­nym zaan­ga­żo­wa­niem i sku­tecz­nie dbać o inte­re­sy każ­dej fir­my. Potrzeb­ny jest pro­ces, któ­ry spo­wo­du­je real­ne uwłasz­cze­nie, tak, żeby­śmy poczu­li, że to wszyst­ko jest nasze. Że jeste­śmy za to oso­bi­ście odpo­wie­dzial­ni.

A jak taki sys­tem zadzia­ła w bied­nych kra­jach?

Ich nędza spo­wo­do­wa­na jest wła­śnie błę­da­mi minio­nej epo­ki, taki­mi jak choć­by kolo­nia­lizm. Zmia­na sys­te­mu spo­wo­du­je popra­wę ich sytu­acji i nie będzie powo­du do obaw. Zasa­dą jest zapew­nie­nie każ­de­mu pra­cy. Pra­ca powin­na być filo­zo­fią naszej epo­ki. To da nam powo­dze­nie finan­so­we oraz zli­kwi­du­je kon­flik­ty. Te miej­sca pra­cy ist­nie­ją, trze­ba je tyl­ko uwol­nić, zak­ty­wi­zo­wać.

Na czym pole­ga nowy patrio­tyzm w Unii?

Ist­nie­je sche­mat – Polak-patrio­ta to żoł­nierz wal­czą­cy z wro­giem. Rów­nież ten spo­sób myśle­nia trze­ba prze­ła­mać, uno­wo­cze­śnić. Dziś patrio­ta to ten, kto dba o to, żeby jego kraj się roz­wi­jał. Pora więc prze­nieść poję­cie patrio­ty­zmu na poziom może nie glo­bal­ny – na to jest za wcze­śnie, ale na kon­ty­nen­tal­ny. Wyrów­naj­my pozio­my, zapew­nij­my bez­kon­flik­to­wy roz­wój, zawrzyj­my wszel­kie pak­ty i poro­zu­mie­nia, któ­re pozwo­lą nam dzia­łać poko­jo­wo i sku­tecz­nie, z pożyt­kiem dla wszyst­kich. To jest dla mnie defi­ni­cja nowe­go patrio­ty­zmu.